Kişisel Bilgi Yaratım Süreci
Bilgi yaratım sürecini tanımlamak amacıyla çok sayıda biçimsel yaklaşım geliştirilmiştir. Özellikle kurumsal bilgi yönetiminde SECI (Socialisation, Externalisation, Combination, Internalisation) modeli kurumlarda bilgi yaratımı için en yaygın referans verilen yöntemdir. Ben burada kişisel bilgi yaratımına odaklanarak, akademik çalışmalarımda kullandığım basit süreci paylaşacağım.
Kişisel bilgi yaratım sürecimde yaşam günlüğüm ve kullandığım not alma araçlarım en önemli teknolojik bileşenlerdir. Yaşam günlüğü sistemim kullanmakta olduğum tüm bilgisayar ekranlarımın 30 saniyede bir görüntüsünü alır ve ekrandaki metni çıkartarak kaydeder. Giyilebilir yaşam günlüğü kameram da aynı şekilde 30 saniyede bir görüş açıma ait görüntüyü yakalayarak kaydeder. Yaşam günlüğüm böylece bilgi çalışması anlarına ait içeriğin, etkinliklerin ve olayların tekrar anımsanması ve erişilmesi için olanak sunar. En yoğun kullandığım not alma teknolojisi ise Microsoft OneNote uygulamasıdır. Faaliyetlerimi planlama ve denetleme sürecini OneNote ile tuttuğum notlarla gerçekleştiririm. 2000'lerin başından bu yana "Haftanın Notları" isimli bir OneNote dosyasında her hafta Pazartesi günü o haftaya ait bir sayfa açarak, o haftaya ait planlarımı girerim ve aynı sayfaya o hafta boyunca günlük çalışma esnasındaki notlarımı yapıştırırım. Daha sonra genellikle yıl sonlarında, tamamlanan yıla ait tüm haftalara tarayarak geçmiş yılın değerlendirmesini gerçekleştirir ve gelecek yılın planını oluştururum.
Bu taramalar esnasında OneNote'da tuttuğum notlarda çok sayıda kişisel beyin fırtınası şeklinde ortaya çıkan düşüncelere ve ilgili alıntılara yer verdiğimi gördüm. OneNote kullanırken sadece not alma değil, not yakalama ve not yapma işlevleri de çok miktarda içeriğin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Bu içeriği yapılandırabilmek için 2017 yılı sonunda OneNote'da aşağıdaki başlıklara sahip dosyalar oluşturdum ve yıllık taramalarda karşılaştığım notları uygun dosyalara sayfa olarak kopyalamaya başladım. Eğer aynı konunun kişisel tartışma notları birden fazla haftaya yayılmışsa, bu konuya ait tüm notları ilgili dosyada aynı başlık altındaki sayfaya yukarıdan itibaren ekledim. Böylece tartışmanın son durumunu ve geçmişteki gelişimini topluca görebilir oldum.
Güncel ve geçmişe ait Haftanın Notları sayfalarından ayıklayarak elde ettiğim OneNote notlarımı topladığım başlıklar şunlardır:
Fikirler -> Projeler - > Patentler -> Yayınlar -> Ürünler -> Yol Haritaları
Bu dosyaların oklarla birbirini izleyen bir yapıya sahip olmalarının nedeni bir dosyadaki düşüncenin olgunlaştıkça bir sonraki dosyayı besliyor olmasından kaynaklamaktadır.
Fikirler dosyası birbirinden kopuk biçimde ortaya çıkmış olan ve daha önce bu konuda sürecin izleyen aşamalarında üzerinde çalışılmamış düşünceleri içermektedir. Fikirler dosyası bir düşünce havuzu olup, günlük düşüncelerin zihinden dış dünyaya aktarılması sonucu elde edilen ifadeleri (hayaller, imgeler, kavramlar, ilişkiler, taksonomiler, ontolojiler, çıkarımlar, kararlar, buluşlar, raporlar, taslaklar, tasarımlar, …) içermektedir. Bu düşünceler Haftanın Notları'ndan bu dosyaya kopyalandıktan sonra üzerinde bağımsızca çalışılabilir ve geliştirilebilir bir içerik haline gelmektedir. Bu esnada gelişmekte olan içeriğin yapısını bozmamak için gün içerisinde akla gelen diğer fikirler Haftanın Notları'na eklenmeye devam edilmektedir.
Fikirler olgunlaştıkça üzerinde çalışılabilir bir problem ortaya çıkmaya ve şekillenmeye başlar. Bu probleme yönelik çözüm arayışları birer proje haline getirilerek biçimselleştirilebilir. Bu durumdaki fikirler Projeler dosyasına taşınarak yapılandırılır. Projeler dosyası tüm proje taslaklarını ve konuyla ilgili literatürü barındırmaya başlar. Proje taslakları projenin iyi tanımlanmış problemini ve bu problemi çözmek için gerekli kaynakların ayrıntılarını içermeye başlar.
Projeler olgunlaştıkça ve bir fon kaynağı bulunarak realize olmaya başladıkça ortaya buluşlar, yayınlar ve ürünler çıkmaya başlayacaktır. Buluşların her hangi bir yayın gerçekleştirmeden önce patentlenmesi gerektiği için izleyen dosya Patentler dosyasıdır. Bu dosyada proje taslakları, yürütülmekte olan projeler ve tamamlanan projelere ait tescil edilen, başvurusu yapılan ya da henüz taslak halindeki patentlere ilişkin içerik yer alır. Bu içerik üzerinde topluca ve kuş bakışı çalışmak patentlerin birbirinden bağımsız olması için gerekli dikkati göstermeye olanak sağladığı gibi öngörülmemiş bazı istemlerin de gözden kaçmasını engelleyecektir.
Patentler dosyasından sonra üzerinde çalışılan dosya Yayınlar dosyasıdır. Burada bildiriler, makaleler ve kitaplara ait taslaklar barındırılır. Projelerin patentlenebilir bir buluş içermeyen bölümlerine ait yayınlara ait taslaklar Patentler dosyasından bağımsızca burada geliştirilir ve beklemeden yayınlanır. Patentlenebilir buluşlara ait yayınlar ise patent başvurusu sonrasında yayınlanmak üzere yine burada geliştirilir ve başvuru işlemlerinin tamamlanması beklenir. Yayınlar dosyası üzerinde çalışılan yayınlara ait Abstract, Introduction, Methodology, Results, Conclusion, References ve benzeri içeriklere ait serbestçe oluşturulmuş taslakların geliştirildiği alandır. Bu taslaklar daha sonra yayının formatına uygun ortamlara taşınarak yapılandırılırlar.
Ürünler dosyası patentlerin, faydalı şekillerin ya da yayınların birer ürüne dönüştürülebilmesine yönelik düşünceleri içerir. Burada ürünün tasarımına, geliştirilmesine, üretimine ve pazarlanmasına ait taslaklar oluşturulur. Ayrıca Teknoloji Transfer Ofisinin kuluçka merkezi, start-up destekleri ve Teknoloji Geliştirme Bölgesine ait teknopark olanakları da burada tartışılır.
Son dosya ise önceki dosyalara ait taslakların nihai bir ürüne dönüşmesi sürecine ait takvimleri içeren Yol Haritaları dosyasıdır. Yol Haritaları dosyasında Projelere, Patentlere, Yayınlara ve Ürünlere ait ayrıntılı yol haritaları oluşturulur ve ilgili dosyalardaki gelişmelere göre güncellenir. Bu dosya kişisel bilgi yaratma faaliyetlerinin eksiksiz bir gelecek planını barındırır.
Yukarıdaki süreç hem yaratıcı süreci desteklemekte hem de yönetimini basitleştirmektedir. Karmaşık süreçlerin bilgi çalışmasını rutinleştirdiği ve bunun da yaratıcılığı engellediği bilinmektedir. Benim uyguladığım süreç ise fikirlerin ortaya çıkması, bu fikirlerin daha sonra kullanılabilmesi ve bir değer haline gelmesi için akıcı bir yaklaşım sunmaktadır.
