29 Kasım 2012 Perşembe

Personal Research Environments

Kişisel Araştırma Ortamları

23-25 Ocak 2013'de Akdeniz Üniversitesi'nde düzenlenecek olan Akademik Bilişim 2013 için "Kişisel Araştırma Ortamları" isimli bir eğitim semineri önerisinde bulunmayı planlıyorum. Bu eğitim seminerinden sonra "Sanal Araştırma Ortamları" konusunda daha ayrıntılı bir çalışma yapmayı düşünüyorum.

Seminerin Tanımı

Günümüzde bilimsel araştırma yapmak ağırlıklı olarak bilgisayarda ve internet kullanılarak gerçekleştirilen bir süreç haline gelmiştir. Bu dönüşüme neden olan öncü faktörlerden birincisi bilimsel bilgiye erişimde internetin sağladığı olanaklardır. Ama günümüzde internetin bilimsel araştırma sürecinde asıl dönüştürücü etkisi bilginin erişiminden daha çok bilginin paylaşımına yönelik olmaktadır. Web 2.0 araçları ve sosyal ağlar bilimsel araştırmanın, araştırma kaynaklarının ve araştırma sonuçlarının başkalarıyla paylaşılması için önemli olanaklar sunmaktadır.  Üstelik araştırmacılar bu paylaşım faaliyetlerini başkalarının desteği olmadan kendi başlarına yapabilir duruma gelmişlerdir. Diğer taraftan birden fazla araştırmacının internet ortamında biraraya gelerek ortak bilimsel araştırma yapmaları için çok sayıda işbirliği aracı bulunmaktadır. Araştırmacılar bilimsel sosyal ağlar yardımıyla kendi araştırma alanlarındaki diğer bilim insanlarının oluşturduğu ağlara katılabilmekte, diğer taraftan kendileri de ağ oluşturabilmektedirler.

Web 2.0 dünyasında bir patlama yaşanmaktadır (http://www.go2web20.net/).  Bir araştırmacının bu araçları tanıması ve kendisine en uygun araç kümesini belirleyerek bir “kişisel araştırma ortamı” oluşturması gerekmektedir. Bu eğitim seminerinin amacı Web 2.0 araçlarını ve sosyal ağları bilimsel araştırma süreçlerini desteklemek amacıyla kullanmak isteyen araştırmacılara kendi kişisel araştırma ortamlarını oluşturmaları için
bir başlangıç noktası sağlamaktır.

Bilimsel araştırma aynı zamanda bir öğrenme sürecidir. Her araştırmacının kendisine ait bir kişisel öğrenme ortamı bulunur. Bu alandaki çalışmalar “kişisel öğrenme ortamları” adıyla kavramlaştırılmıştır. “Kişisel araştırma ortamları” kavramı araştırma sürecinin öğrenme sürecinden ayırt edilebilmesi amacıyla önerilmektedir (Reinhardt vd., 2011).

Kişisel öğrenme ortamları ağırlıklı olarak yaşam boyu öğrenme ve informel öğrenme için kullanılmaktadırlar. Benzer şekilde kişisel araştırma ortamları da “yaşam boyu araştırma” kavramını beraberinde getirmekte ve bilimsel araştırmayı sadece bilim insanlarına değil, herkese açık bir alan haline getirme olanağını da barındırmaktadır (Pyatt, 2008).

Kişisel araştırma ortamları oluşturmak amacıyla iki farklı yaklaşım bulunmaktadır:

a) Araştırmacının kişisel araştırma ortamını kendisinin oluşturması, bu yaklaşım DIY (Do It Yourself) olarak adlandırılmaktadır. Bu yaklaşımda araştırmacı araştırma yapmak amacıyla kendisine ne uygun (alışkın olduğu ve etkin kullandığı) Web 2.0 araçlarını ve sosyal ağları bir başlangıç sayfası altında biraraya getirir ve kendisine en uygun bir bilimsel araştırma süreci geliştirerek uygular. Oluşturulan kişisel araştırma ortamı daima beta durumdadır ve araştırmacı tarafından sürekli geliştirilir.

b) Bu amaçla geliştirilmiş hizmetlerin ve altyapıların kullanılması, bu yaklaşımda JISC destekli fonlarla ya da Avrupa Birliği projeleriyle geliştirilmiş Mash-Up ve Widget tabanlı araştırma platformları kullanılmaktadır. Bu ortamlar genellikle birden fazla araştırmacının aynı araştırma üzerinde çalışmasına olanak sağlamakta ve Sanal Araştırma Ortamları (Virtual Research Environments) olarak adlandırılmaktadırlar. JISC kaynaklarında VRE “A VRE helps researchers from all disciplines to work collaboratively by managing the increasingly complex range of tasks involved in carrying out research.” şeklinde tanımlanmaktadır (http://www.jisc.ac.uk/whatwedo/programmes/vre.aspx). Daha ayrıntılı bir tanım ise “A Virtual Research Environment (VRE) is an online environment comprising an integrated suite of tools, networked resources and technologies which interoperate with each other in order to facilitate or enhance the research process. In particular, VREs are being developed in order to support collaboration whether in the management of a research activity; the discovery, analysis and curation of data or information; or in the communication and dissemination of research outputs.” şeklinde verilmektedir  (http://www.oerc.ox.ac.uk/downloads/posters/VRE.pdf). Bu alanda firmaların da ürün geliştirdikleri görülmektedir. Örneğin Microsoft firması bir VRE geliştirme araç kiti oluşturmuştur (Virtual Research Environment Toolkits, http://research.microsoft.com/en-us/projects/vre/).

Bu eğitim seminerinde araştırmacıların kişisel araştırma ortamlarını kendilerinin geliştirmesi yaklaşımına ağırlık verilecektir. Araştırma alanında bibliyografik bilginin yönetilmesinden birlikte araştırma yapmaya kadar çok sayıda Web 2.0 ve sosyal ağ uygulaması bulunmaktadır. Rebuin (2011)’e göre bu uygulamalar üç alanda gruplandırılabilir:


1. Araştırmanın Paylaşılması. Araştırmacılar çalışmalarını diğer araştırmacıların görüşlerine sunmak ve tartışmak isterler. Bilimsel sosyal ağlar, araştırma platformları ve işbirliği araçları onlara bu olanağı sağlar. Diğer taraftan bilimsel sosyal ağlar ve araştırma platformları birden fazla araştırmacıdan oluşan ekiplerde birlikte hipotez geliştirme, deney planlama ve gerçekleştirme, araştırma raporunu hazırlama amacıyla da kullanılmaktadır.
  • Bilimsel Sosyal ağlar (Academia, ResearchGate ve diğerleri)
  • Araştırma Platformları (Hubzero, myExperiment ve diğerleri)
  • Belge Paylaşımı (Slideshare, Scribd, Bulut Saklama Hizmetleri ve diğerleri)

2. Kaynakların Paylaşılması. Araştırmacılar çalışmaları esnasında yararlandıkları kaynakları başkalarıyla paylaşmak ve başka araştırmacıların kaynaklarından yararlanmak isterler. Bu amaçla bibliyografik başvuru yönetim yazılımları, yer imi yöneticileri ve alıntı indekslerinden yararlanırlar.
  • Bibliyografik Başvuru Yönetim Yazılımları (Mendeley, Zotero ve diğerleri)
  • Sosyal Yer İmi Yöneticileri (Diigo, Delicious ve diğerleri)
  • Alıntı İndeksleri (Google Scholar Citations, Microsoft Academic Research ve diğerleri)
3. Sonuçların Paylaşılması. Web 2.0 ve sosyal ağların temel özelliklerinden bir diğeri araştırmacıların araştırma sonuçlarının bloglar, wiki siteleri, haber servisleri, açık erişim dergileri ve açık arşivler aracılığıyla başkalarıyla paylaşmasına olanak sağlamasıdır. Böylece araştırmacılar çalışmalarını başka araştırmacılara daha fazla tanıtabilmekte ve kendilerinden daha fazla alıntı yapılmasını sağlamaktadırlar.
  • Blog ve Wikiler (Blogger, Wikispaces ve diğer bilimsel bloglar)
  • Bilimsel Haber Servisleri (SciTopics, Wikio ve diğerleri)
  • Açık Erişim (Scientific Commons, Public Library of Science ve diğerleri)
Bu eğitim seminerinde kişisel araştırma ortamlarında kullanılabilecek başlıca Web 2.0 araçları ve bilimsel sosyal ağlar bu üç grupta ele alınacak ve bu uygulamalarla kişisel araştırma süreçlerinin nasıl geliştirildiği örneklenecektir.

Seminerde ayrıca yazar kendisine ait “Kişisel Araştırma Ortamı” na yer vererek kişisel deneyimlerini dinleyicilerle paylaşacaktır.

Yararlanılan Kaynaklar
Rebuin, 2011, “Science 2.0: The use of social networking in research”. REBIUN (Red de Bibliotecas Universitarias), Madrid. http://www.slideshare.net/biblioblog01/science-20-the-use-of-social-networking-in-research (28/11/2012 tarihinde erişilmiştir) 
Reinhardt, W., Mletzko, C., Drachsler, H., & Sloep, P. (2011). AWESOME : A widget-based dashboard for awareness-support in Research Networks. Proceedings of the The PLE Conference 2011.
JISC, Virtual research environment programme, http://www.jisc.ac.uk/whatwedo/programmes/vre.aspx, (28/11/2012 tarihinde erişilmiştir)
JISC – OERC (Poster), University of Oxford, http://www.oerc.ox.ac.uk/downloads/posters/VRE.pdf, (28/11/2012 tarihinde erişilmiştir)
Microsoft, Virtual Research Environment Toolkits, http://research.microsoft.com/en-us/projects/vre/ (28/11/2012 tarihinde erişilmiştir)



16 Kasım 2012 Cuma

A Mobile Information Management Framework Proposal for Development of Personal Learning Environments

A Mobile Information Management Framework Proposal for Development of Personal Learning Environments

Future-Learning "4th International Future-Learning Conference on Innovations in Learning for the Future 2012: e-Learning" konferansı 14-16 Kasım 2012 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesinde düzenlendi. Konferansta "A Mobile Information Management Framework Proposal for Development of Personal Learning Environments" isimli bildiriyi sundum. 




In this study, a personal information management framework, in which the learner can save his/her personal learning experiences and simultaneously or later he/she can evaluate his/her integrated learning experiences with his/her other experiences a person has, will be offered. By using this approach users can manage their personal and professional development more efficiently. 


9 Kasım 2012 Cuma

Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bilgi Mimarisi

Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bilgi Mimarisi


İnet-Tr'12 'de "Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bilgi Mimarisi" isimli bir bildiri sundum. 



Yaşam günlükleri bireyin her anının sürekli ya da süreksiz olarak kaydedilmesini sağlayan mobil sistemlerdir. Kaydetme ses, resim veya video ya da çeşitli algılayıcılardan elde edilen veriler şeklinde olabilir. Bu çalışmada yaşam günlüğü yaklaşımından yararlanarak ve yaşam deneyimi tanımından yola çıkarak bir yaşam deneyimleri yönetimi çerçevesi önerilmiş, bu çerçeveye yönelik bir bilgi mimarisi oluşturulmuş ve çerçevenin uygulanabilirliğini test etmek amacıyla bir prototip yazılım geliştirilmiştir. Tasarımında önerilen bilgi mimarisinin kullanıldığı AllMyListsMetro isimli prototip yazılımın yaşam deneyimlerinin planlanması, kaydedilmesi ve değerlendirilmesi için yeterli esnekliğe ve kullanılabilirliğe sahip olduğu görülmüştür.

Bu bildiri AECT 2012'de sunmuş olduğum "Observed Technological Development and Sustainability in PLE Diagrams" isimli bildirinin öncülüdür. Diğer taraftan, gelecek hafta FutureLearning'2012'de sunacağım "A Mobile Information Framework Proposal for The Development of Personal Learning Environments" isimli bildiri de bu iki bildiriyle birlikte bir üçleme oluşturmaktadır.

"Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bilgi Mimarisi" bildirisinin İngilizce'sini yakın zamanda bu blogda yayınlayacağım.


8 Kasım 2012 Perşembe

Araştırmacının Alet Kutusu: Mendeley

Araştırmacının Alet Kutusu: Mendeley

İnet-Tr'12, XVII. Türkiye'de İnternet Konferansı bu yıl 7-9 Kasım 2012 tarihlerinde Anadolu Üniversitesi, Eskişehir'de düzenlendi. Konferansta "Araştırmacının Alet Kutusu: Mendeley" isimli bir eğitim semineri gerçekleştirdim.



Seminerin Tanımı
Akademik çalışma yaparken literatür taraması temel bir işlemdir. Her akademisyenin kendi alanına ait önemli makaleleri ve bildirileri biriktirdiği bir klasör bulunur. Geçmişte bu klasör genellikle yayınların dergilerden çekilmiş fotokopilerini içeren fiziksel klasörler oluşmaktayken, günümüzde daha çok  bilgisayarımızda sakladığımız dijital belgelerden oluşmaktadır.

Günümüzde akademik araştırma yapmak neredeyse bütünüyle bilgisayar ortamında gerçekleşen bir etkinlik haline gelmiştir. Akademik çalışmanın laboratuvar, saha, gözlem, sanat vb. çalışmaları dışında kalan bütün aşamaları (sempozyum ya da bilimsel dergiyle iletişim kurup süreci başlatma, literatür tarama, alıntı yapma, referans verme, not alma, beyin fırtınası gerçekleştirme, istatistiksel işlemleri yapma, tablo ve şekil oluşturma, makale ya da bildiriyi bir sözcük işlemci programıyla düzenleme, diğer araştırmacılarla tartışma, bildiri sunusu hazırlama ve makale/bildiriyi dergi/sempozyuma gönderme vb. aşamalar) akademisyen tarafından kendi bilgisayarında gerçekleştirilmektedir.


Başlangıç aşamasında sınırlı sayıda belgeyle çalışmak sorun olmazken, zamanla binlerce Word, PowerPoint ve Pdf dosyasını yönetmek sorun olmaya başlar. Bu aşamada başvuru yönetim yazılımları araştırmacının hayatını kurtarır.

Başvuru yönetim yazılımları (alıntı yönetimi yazılımı ya da kişisel bibliyografya yönetimi yazılımı olarak da adlandırılırlar) akademisyen ve araştırmacıların başvuru kaynaklarını yönetmelerini sağlamak amacıyla geliştirilmiş yazılımlardır. Başlangıçta yayınlara ait alıntıların ve dijital kopyaların saklandığı ve saklanan bu kayıtlar üzerinde arama yapılabilen bir masaüstü veritabanı uygulaması olarak tasarlanmış olan bu yazılımlar, günümüzde bilimsel yayın veritabanlarında belge arama, belge paylaşma, sosyal ağ oluşturma, grup çalışmaları gerçekleştirme, belgeleri bulut ortamında saklama ve birden çok bilgisayarda senkronize etme gibi gelişmiş  Web 2.0 özellikleri barındırmaktadırlar.


Günümüzde çok sayıda başvuru yönetim yazılımı bulunmaktadır. Örneğin Wikipedia'da 30 farklı başvuru yönetim yazılımı karşılaştırılmıştır (1). Biz bu eğitim seminerinde en popüler başvuru yönetim yazılımlarından birisi olan Mendeley yazılımını ele alacağız.


Seminer uygulamalı olarak gerçekleştirilecektir. Seminer esnasında Mendeley yazılımı indirilecek (2), Yayın Kitaplığı Oluşturulacak, Belge ve Başvuruların Yönetimi, Alıntı Yapma, Birlikte Çalışma ve Belge Arama işlemleri örneklenecektir.

Siteler
(1) http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_reference_management_software
(2) http://www.mendeley.com/

7 Kasım 2012 Çarşamba

Observed Technological Development and Sustainability in PLE Diagrams

Observed Technological Development and Sustainability in PLE Diagrams 

AECT 2012 bu yıl ABD Kentucky, Louisville'de düzenlendi. Konferansın International Forum bölümünde "Observed Technological Development and Sustainability in PLE Diagrams" isimli bildiriyi (1) sundum. 




Bildiride kişisel öğrenme ortamları oluşturmak amacıyla kullanılan başlangıç sayfası hizmetleri ele alındı. Yapılan tarama sonunda literatürde adı geçen 28 web tabanlı başlangıç sayfası hizmetinin 17'sinin hizmetine son verdiğini gözlenildi. Bu çalışmada kullanıcıların başlangıç sayfası oluşturmak amacıyla web tabanlı himetlerin kullanılması yerine uygulama tabanlı başlangıç sayfası hazırlama yaklaşımını önerildi. Bu amaçla bir Windows 8 mobil uygulama yazılımı geliştirildi ve bu yazılımın web tabanlı başlangıç sayfası yaklaşımına göre daha sürdürülebilir ve yaşam boyu öğrenmeyi destekleyebilir olduğu gözlendi.

(1) http://www.slideshare.net/memutlu/observed-technological-developments-and-sustainability-in-ple-diagrams-aect-2102-presentation